Słowo i pustosłowie

Abstract

Co jakiś czas w ramach przemian kulturowych dochodzi do rozziewu między stosowanymi słowami a aktualnym życiem: określamy to jako zjawisko pustosłowia. Jako klucz do rozumienia tego typu zjawisk przedstawiona zostaje ukuta przez austriackiego filozofa i jednego z twórców filozofii dialogu Ferdinanda Ebnera kategoria słowa. W pierwszej części zostaje więc zaprezentowana Ebnerowska koncepcja „słowa”. Ebnerowskie słowo zostaje przedstawione w jego odniesieniach do: „idealizmu”, egzystencjalizmu, prawdy, miłości, i aktualności jego „bycia-wypowiadanym”. W świetle kategorii słowa dialog okazuje się swoistą dialektyką słowa i milczenia, przy czym milczenie jest „odmową wypowiadania pustych słów”, odmową „mówienia bez Ty”, a więc odmową monologu. W opozycji do tego monolog ukazuje się jako ignorowanie w drugim człowieku jego Ty, ignorowanie człowieka jako tego, który „ma słowo” i wiąże się z tym, co Ebner nazywa „idealizmem”. W ostatnim punkcie rozważania te zostają odniesione do tendencji dominujących we współczesnej sytuacji społecznej i we współczesnej pedagogice. Wydaje się, że dominują tu raczej tendencje monologiczne, które jednak nie prowadzą człowieka do „poczucia bycia szczęśliwym”, które mu obiecują. dialogiczność otwiera tu prawdopodobnie lepsze perspektywy.