Transformatywny intelektualista w polskiej tradycji pedagogicznej i politycznej przełomu XIX i XX wieku

Abstract

Celem artykułu jest rekonstrukcja myśli pedagogicznej i politycznej trzech przedstawicieli polskiej radykalnej inteligencji rozpoczynających swoją działalność na przełomie XIX i XX wieku. Ich poglądy są konfrontowane z założeniami teorii krytycznej, w szczególności pedagogiki krytycznej i koncepcji transformatywnego intelektualisty stworzonej przez Henry’ego Giroux. W artykule dokonano analizy wybranych tekstów Edwarda Abramowskiego, Jana Władysława Dawida oraz Heleny Radlińskiej, skupiając się na ich ocenie ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej (w tym edukacji), wizji przyszłości i sposobie przekształcenia rzeczywistości. Szczególną uwagę poświęcono roli nauczyciela w twórczości wymienionych postaci. Powyższe działania pozwoliły na wskazanie punktów stycznych w myśli politycznej i pedagogicznej Abramowskiego, Dawida i Radlińskiej oraz wskazanie na ich przynajmniej częściowe podobieństwo z teorią krytyczną.