Między muzyką a literaturą. Franciszka Liszta fortepianowa parafraza pieśni romantycznej - ku analizie interdyscyplinarnej

Abstract

Powyższy artykuł zajmuje się związkami literatury z muzyką (muzyki z literaturą). A więc relacją dwóch odrębnych mediów. Punktem docelowym jest tutaj próba zbadania owej relacji na materiale fortepianowych opracowań pieśni Schuberta dokonanych przez Franciszka Liszta. Do dogłębnej analizy zostały wybrane dwa utwory: Król olch (utwór wczesny w twórczości Schuberta) oraz Lipa (z cyklu Podróż zimowa) – reprezentująca dojrzały okres twórczości autora ponad sześciuset pieśni. Badanie związków liryki i muzyki najpierw w pieśni, a potem w parafrazie nie jest zadaniem łatwym, gdyż wymaga ono szczególnego rodzaju oglądu, w którym żadna ze sztuk nie może zostać pokrzywdzona. Praca jest zatem próbą dokonania analizy i interpretacji intermedialnej, w którą zaangażowane będą trzy formy artystycznego przekazu: utwór poetycki, pieśń Schuberta oraz, na końcu, opracowanie tejże pieśni. Praca ta przynosi próbę dokonania analizy intermedialnej. Analizy zakreślonej dość szeroko. Wychodzimy bowiem od tekstu i wykrywamy możliwie wszystkie jego konteksty wraz ze zwróceniem uwagi na stronę architektoniczną. Bez tekstu poetyckiego – powiedzmy szczerze – nie istniałaby ani pieśń, ani następująca po niej parafraza. W dalszej kolejności zwracamy się ku pieśni, badając, jakie strategie intertekstualne wykorzystał kompozytor i które z właściwości tekstu oddał w muzyce, a które pominął. Na końcu skupiamy się na samej parafrazie Liszta. zastanawiamy się, jakich tu zabiegów intermedialnych dokonuje kompozytor (bierzemy pod uwagę akompaniament oraz wokalizę) oraz jakie treści wprowadza niezależnie od będącej punktem wyjścia pieśni. Opracowania Liszta, naszym zdaniem, odwołują się bowiem nie tylko do parafrazowanego utworu, ale przede wszystkim stanowią interpretację samego tekstu poetyckiego. toteż można śmiało powiedzieć, że Liszt wraca w nich do poezji, szukając nowych w niej znaczeń. Próbę pokazania tegoż powrotu stanowi niniejsza praca.