Tradycyjne i nowatorskie myślenie o dziecku w poradnikach wychowawczych z okresu Drugiej Rzeczypospolitej

Abstract

W okresie Drugiej Rzeczypospolitej na polskim rynku ukazało się ponad sto poradników wychowawczych dla rodziców. Reprezentowały one dwa odrębne nurty myślenia o dziecku – konserwatywne oraz nowatorskie. Pierwszy z nich przedstawiał dziecko jako istotę „niepełną”, „niedojrzałą”, pretendującą dopiero do stania się wartościowym człowiekiem – dorosłym. Głównym celem wychowania było kształtowanie moralności, a karność i dyscyplinę uważano za skuteczny środek umożliwiający jego osiągnięcie. Drugi z nurtów, wywodzący się z idei Nowego Wychowania, prezentował skrajnie odmienny sposób pojmowania dziecka i dzieciństwa. Uznano swoistość struktury psychicznej i odrębność dynamiki rozwojowej dziecka. Dzieciństwo stało się czasem wartościowym; dziecko zyskało prawo do przeżywania teraźniejszości zgodnie z indywidualnymi potrzebami i możliwościami rozwoju.