Wychowawcza funkcja rodziców w rozwoju tożsamości młodzieży

Abstract

W artykule podejmowana jest problematyka dotycząca wychowawczych oddziaływań rodziców w zakresie kształ - towania tożsamości młodzieży. Tożsamość, rozumiana najogólniej jako identyczność, w pedagogice i psychologii analizowana jest w dwóch aspektach: tożsamości osobistej i społecznej. W opisie tożsamości jako jakościowej zmiany rozwojowej w cyklu życia szczególnie zatrzymać się należy na etapie adolescencji. Jest to czas dynamicznych przemian, stawiania ważnych pytań, a zdaniem Eriksona, to czas konfliktu na poziomie (V): tożsamość - rozproszenie tożsamości. Dynamizm rozwojowy tożsamości w okresie adolescencji jest wypadkową zróżnicowanych czynników, wśród nich znaczące miejsce zajmuje proces wychowania w rodzinie. Ponieważ kształtowanie się tożsamości młodego człowieka dokonuje się w kontekście całościowego rozwoju psychofizycznego, dlatego funkcja wychowawcza rodziny powinna być realizowana zgodnie z koncepcją integralnego wychowania człowieka. Wychowawcze oddziaływanie rodziców, wspierające rozwój tożsamości młodzieży, powinno zmierzać przede wszystkim w kierunku rozszerzania samowiedzy młodzieży, kształtowania jasno określonej hierarchii wartości, poszerzania wzorów osobowych, pomocy w werbalizowaniu planów, dążeń i aspiracji. Rozwój tożsamości młodzieży mogą utrudniać błędy wychowawcze. Na uwadze należy tu mieć głównie nadopiekuńcze postawy rodzicielskie, autokratyczny styl wychowania, symbiotyczny związek rodzica z dzieckiem, zaburzenie granic wewnątrzrodzinnych czy też przekaz irracjonalności. Przebieg procesu wychowania w rodzinie w obszarze kształtowania tożsamości młodzieży opiera się na identyfikacji i nadawaniu znaczeń (internalizacji). Dlatego tak istotne jest to, kim są rodzice, jakie mają poczucie tożsamości, którą tożsamość przeżywają jako wiodącą. Samowiedza i samookreślenie rodziców oraz jakość interakcji wewnątrzrodzinnych jest początkiem kształtowania tożsamości ich dzieci i w tę strukturę Ja osobistego i społecznego My wpisuje się funkcja wychowawcza rodziców.