Szkoła jako środowisko życia i codzienność ucznia – analiza teoretyczna i empiryczne egzemplifikacje percepcji i sposobu wartościowania szkoły przez uczniów

Abstract

Analizy dokonywane przez autorki dotyczą codziennego życia szkoły, które ujęto w perspektywie subiektywnej, czyli badano je w percepcji uczniów, doświadczających w sposób specyficzny różnych sytuacji szkolnych, ze względu na ich nieuprzywilejowaną pozycję w jej strukturze społecznej (instytucja totalna). Perspektywa patrzenia na codzienność szkoły, przyjęta w tym opracowaniu, odnosi się głównie do oceny szkoły jako instytucji (totalnej), sposobu jej zorganizowania i warunków realizowania podstawowych jej funkcji, dokonywanej przez uczniów (skojarzenia poznawcze i emocjonalne, związane z życiem codziennym szkoły). Codzienność życia w szkole jest postrzegana przez uczniów jako dokuczliwa, trudna i niesatysfakcjonująca, stąd przyjmują oni wobec życia szkolnego postawy wycofujące, ucieczkowe. Szkoła nie stanowi środowiska „wyboru”, ale środowisko „przymusu”. Uzyskane wyniki świadczą też o zdecydowanej przewadze waloryzacji negatywnej, wysokim poziomie waloryzacji ambiwalentnej i bardzo niskim poziomie waloryzacji pozytywnej. Ocena emocji pojawiających się w odniesieniu do życia codziennego szkoły wskazuje na zdecydowaną dominację emocji negatywnych nad pozytywnymi oraz wyraźną przewagę emocji o charakterze pasywizującym nad emocjami stymulującymi do działania (konstruktywnego lub destrukcyjnego). Codzienność szkolna jest dla uczniów wysoce frustrująca, a przy tym ewokuje postawy bierne i bezradnościowe (pozorne przystosowanie) wobec nieakceptowanych sytuacji szkolnych wywołujących frustrację, nie motywując do działań aktywnie zmieniających kształt szkoły.