Wkład psychoanalitycznego myślenia do rozwoju rozmowy psychologicznej jako jakościowej metody badawczej i diagnostycznej

Abstract

W artykule podjęto się pokazania wybranych związków psychoanalizy i badań naukowych. Skoncentrowano się na znaczeniu psychoanalitycznej inspiracji w prowadzeniu wywiadów badawczych, tworzeniu warunków generowania danych (stymulowanie projekcji) oraz korzystaniu z relacji interpersonalnej między osobą prowadzącą wywiad a uczestnicząca w nim. W efekcie przeglądu literatury z obszaru badań jakościowych, w których korzystano z psychoanalizy, zaproponowano trzy obszary rozwoju metody rozmowy: 1) wykraczanie poza prosty dosłowny transkrypt - zbieranie informacji pozawerbalnych w celu zdobycia informacji o znaczeniu emocjonalnym (relacyjnym) wypowiedzi osoby badanej; 2) wykraczanie poza osobę badaną jako źródło danych - zbieranie informacji o charakterze introspekcyjnym dotyczących badacza w celu zdobycia informacji o relacji z osobą badaną; 3) zestawianie informacji z różnych źródeł i gotowość do poszukiwania teoretycznie uzasadnionych wzorców - porównywanie danych pochodzących ze strony osoby prowadzącej wywiad oraz uczestnika zarówno w aspekcie treści wypowiedzi, jak i wskaźników pozawerbalnych. Przedstawiono też wstępną próbę omówienia sposobów zbierania danych niewerbalnych, paralingwistycznych oraz analizy przeniesienia i przeciwprzeniesienia w wywiadzie badawczym i podniesiono problem odrębności/podobieństwa wywiadu badawczego i diagnostycznego.