Pracoholizm i niewolnictwo jako formy zniewolenia przez pracę

Abstract

Wraz z postępem cywilizacyjnym praca człowieka się zmienia. Obok swojej funkcji ekonomicznej i społecznej tworzy ten obszar naszej egzystencji, w którym poszukujemy możliwości zawodowego i osobistego rozwoju. Dla wielu jednostek stanowi ona cel sam w sobie oraz sferę aktywności życiowej, której przypisuje się wymiar autoteliczny. Pod koniec drugiej dekady XXI wieku odnotowuje się jednocześnie liczne patologie charakteryzujące pracę zawodową, takie jak np. pracoholizm oraz niewolnictwo. Wydaje się, iż zjawiska te są w niewystarczającym stopniu przedmiotem zainteresowań pedagogów, spośród których zasygnalizowane dotychczas zostały przede wszystkim przez Ryszarda Gerlacha, Waldemara Furmanka i Zdzisława Wołka, który pisze, że: "na skali wartości praca może przyjmować różne stany, od <<praca jest złem koniecznym>> do <<praca jest sensem życia>>". Należy również zwrócić uwagę, iż od czasu opublikowania przez Zygmunta Wiatrowskiego monografii "Praca w zbiorach wartości pracujących, bezrobotnych i młodzieży szkolnej" w pedagogice pracy nie prowadzono tak pogłębionych badań empirycznych nad miejscem pracy w systemach wartości jednostek oraz jej wymiarem autotelicznym i instrumentalnym. Dlatego też celem niniejszego artykułu jest przybliżenie problemu zniewolenia przez pracę i takich jego form, jak pracoholizm i niewolnictwo.