Etos pracy ludzkiej w świetle katolickiej nauki społecznej a wyzwania dla emigracji polskiej w Unii Europejskiej

Abstract

Myślą przewodnią artykułu jest ethos ludzkiej pracy w nawiązaniu do zjawiska emigracji na przykładzie emigrantów polskich pracujących w państwach przyjmujących Unii Europejskiej. Artykuł opisuje powyższe zagadnienie w świetle katolickiej nauki społecznej. Wartości pracy ludzkiej są tu fundamentalne i znaczące dla egzystencji ludzkiej. Historycznie ujmując to zagadnienie, trzeba podkreślić, że wartości związane z pracą człowieka ulegały ewolucji, począwszy od pracy niewolniczej, do aktów prawnych wyrażonych w kodeksach pracy czy kodeksów etyki zawodowej, wskazując w ten sposób na wymiar godności osoby ludzkiej. Ta myśl ethosu pracy w odniesieniu do godności jej podmiotu została szczególnie przywołana w polemice z filozofią marksistowską. Wielki wkład ma tu papież Jan Paweł II ukazując społeczny i podmiotowy wymiar pracy ludzkiej, zwłaszcza w słynnej encyklice Laborem exercens (O pracy ludzkiej). Konsekwentnie Jan Paweł II opowiedział się tutaj za pierwszeństwem osoby ludzkiej i pracy ludzkiej przed kapitałem – zmiany idące po linii zdecydowanego przeświadczenia o pierwszeństwie osoby przed rzeczą, pracy człowieka przed kapitałem jako zespołem środków produkcji (LB 13). Papież Franciszek jeszcze bardziej wzmocnił i uwydatnił tę myśl społeczną mówiąc o nowych formach przestępstw i ucisku – przemocy przeciwko chrześcijańskim wartościom i pojęciu pracy, a jednocześnie podkreśla godność osoby w miejscu pracy, podnosząc przy tym głos krytyki, co do zachodzących procesów na rynkach pracy, tj. globalizacji, neoliberalizmu, neokolonializmu. W tym specjalnym więc, społecznym kontekście migracje wydają się nowym wyzwaniem w trosce o godność i sprawiedliwość pracy ludzkiej.