Streszczenie
Podmiotowość to przeciwstawienie się wszystkiemu, co ogranicza swobodę ludzkiej działalności, a więc osaczeniu człowieka przez politykę, zagrożeniu przez cywilizację. W obliczu następujących przemian, transformacji następuje zmiana nie tylko miejsca człowieka w świecie ale jednocześnie następuje wzrost jego odpowiedzialności. Podmiotowość ujawnia się jako efekt oporu jednostki wobec wychowania, wobec etatyzmu, który stanowi istotną barierę do rozwijania na szerszą skalę zjawiska podmiotowości. Podmiotowość bowiem intensyfikuje wrażliwość i samoświadomość, a więc także odczucie trudności i zła świata, w jakim człowiek żyje.