Praktyczne cele i aspekty kształcenia tanatologicznego pedagogów i nauczycieli

Abstract

Tanatopedagogika jako poddyscyplina występuje w polskiej refleksji pedagogicznej od niedawna, głównie dzięki upowszechnieniu się ruchu hospicyjnego oraz zaangażowaniu weń badaczy i studentów. Treści kształcenia związane z wychowaniem do (ku) śmierci, ze zrozumiałych względów budzą niepokój. Są przekazywane w mniej lub bardziej szerokim kontekście na zajęciach z psychologii, filozofii, etyki, teologii, antropologii, socjologii, kulturoznawstwa, czy pedagogiki specjalnej i geragogiki. Wychowanie do śmierci jest w istocie rzeczy wychowaniem do życia. Refleksja nad nim nie dotyczy więc wyłącznie schyłkowej fazy istnienia człowieka; okoliczności umierania, śmierci jako momentu granicznego i tego co po niej następuje - obojętnie czy dla samego umierającego, czy dla tych, którzy przeżywają. Ta kategoria pojęciowa obejmuje również chorobę i cierpienie, te zaś dotyczą ludzi w każdym wieku: zarówno tych, którzy ich doświadczają, jak i ich rodzin, przyjaciół, znajomych, nawet odczuwających empatyczną więź nieznanych ludzi, współprzeżywających ich niepokój i ból np. z racji wykonywanego zawodu lub zamiłowania do udzielania pomocy innym. Tego rodzaju podejście pozwala wyprowadzić przedmiot tanatopedagogiki poza aspekt eschatologiczny, paliatywny, czy gerontologiczny - istotny, lecz niewątpliwie zawężony, ograniczony do murów hospicjum lub domu umierającego. Takie podejście pozwala na ustalenie rozbudowanego programu kształcenia tanatopedagogicznego pracowników instytucji medycznych, wolontariuszy, rodziców, lecz przede wszystkim nauczycieli i pedagogów pracujących jako nauczyciele akademiccy, którzy we wszelkich możliwych formach edukacji, pełnią w życiu swych podopiecznych funkcję ważnych innych.