System wartości polskich kierowców a bezpieczeństwo na drodze. Raport z badań

Abstract

Wstęp: Celem głównym badań było opisanie hierarchii wartości kierowców ze szczególnym uwzględnieniem wartości istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa na drodze, czyli bezpieczeństwa osobistego, społecznego oraz pokory i przystosowania do reguł, a także relacji między nimi a liczbą wypadków i kolizji, w których uczestniczyli. Celem dodatkowym było określenie znaczenia zmiennych socjometrycznych (wieku, płci, stażu w kierowaniu pojazdem, wykształcenia, pozostawania w związku, liczby dzieci) dla hierarchii wartości kierowców. Materiał i metody: Zastosowano Portretowy kwestionariusz wartości (Portrait Value Questionnaire) autorstwa Schwartza, w polskiej adaptacji Cieciucha. Badania przeprowadzono w grupie 704 kierowców (356 kobiet i 348 mężczyzn; w wieku 18–77 lat), z których 303 w drugim etapie badań pytano o liczbę wypadków oraz kolizji, w których brali udział lub które spowodowali. Wyniki: Badani kierowcy w znacznym stopniu cenili życzliwość i bezpieczeństwo, nad wartością dyscypliny przeważała jednak potrzeba samostanowienia, zwłaszcza u mężczyzn i młodych kierowców. Liczba wypadków i kolizji okazała się istotna dla wartościowania bezpieczeństwa w kontekście społecznym, przy czym obserwowana współzależność mogła być dwukierunkowa. Spośród zmiennych kontrolowanych dla hierarchii wartości szczególne znaczenie miały wiek i płeć kierowców. Wnioski: Hierarchia wartości badanych kierowców wskazuje na cenienie w znacznym stopniu życzliwości i bezpieczeństwa, nad wartością dyscypliny (pokora, poszanowanie reguł) przeważa jednak potrzeba samostanowienia (kierowanie sobą w działaniu), zwłaszcza u mężczyzn i młodych kierowców. Głównym ograniczeniem badań był sposób gromadzenia danych wyłącznie na podstawie samoopisu – z tego powodu uzyskane wyniki mogą być obciążone potrzebą aprobaty społecznej.