Zawód dziennikarza w Polsce: między misją a posłannictwem

Abstract

Status zawodu dziennikarza w Polsce nie został zdefiniowany. Problematyczne jest nawet kwalifikowanie działalności dziennikarskiej jako działalności zawodowej. Zarówno wypowiedzi dziennikarzy, jak i stanowisko doktryny, a także poglądy wyrażane w piśmiennictwie wskazują na istnienie potrzeby rekapitulacji teoretycznych założeń dotyczących zawodu dziennikarskiego, w tym w szczególności zadań realizowanych przez dziennikarzy, ich powiązania z realizacją interesu publicznego, związków dziennikarzy z organizacją medialną, statusu tej organizacji i porównania go ze statusem i zadaniami dziennikarzy, a także wskazania miejsca, jakie działalność dziennikarska zajmuje w systemie społecznego podziału pracy. W tytule pracy poczynione zostały dwa założenia. Po pierwsze, że działalność dziennikarska stanowi wykonywanie zawodu. Po drugie, że zawód dziennikarski ma postać nietypową. Jego definiowanie powinno się odbywać poprzez uwzględnienie odmiennych, niż znajdujące zastosowanie w odniesieniu do pozostałych zawodów, kryteriów, a także poprzez odrzucenie wzorców obowiązujących w innych państwach. Oryginalność regulacji krajowych wynika, z jednej strony, z istnienia i zakresu zadań ustawowych, których realizacja obciąża prasę, a z drugiej strony ze specyfiki uwarunkowań społeczno-politycznych, które determinowały w przeszłości i nadal wpływają na wykonywanie zawodu dziennikarskiego w Polsce. Polski przypadek usytuowania zawodu dziennikarza jest wypadkową społecznych oczekiwań wobec dziennikarzy, a także aktualnego w różnych okresach historycznych, samozobowiązania się dziennikarzy do działania w interesie społeczeństwa, ujmowanego jako dziennikarskie posłannictwo (powołanie).