Płeć kulturowa jako składnik dydaktycznego obrazu świata w podręcznikach języka polskiego - stereotypy i zmiany

Abstract

Dydaktyczny obraz świata składa się z dwóch elementów, które są celowo wyselekcjonowane w tradycji istniejących lub stworzonych na potrzeby różnych ideologii, zwłaszcza politycznych i edukacyjnych. W konstruowaniu tego obrazu ważną rolę odgrywają stereotypy, które często nie są zgodne z oficjalną treścią programów nauczania. W pewnym stopniu dotyczą one konstrukcji płci opartej na kulturze. Podręczniki szkolne przekazują stereotypowy androcentryczny obraz świata zakodowanego w języku i kulturze. Zmienia to obraz uniwersalności, wyrazistości i spójności w konstruowaniu przekazu, którego dotyczy płeć kulturowa. Celem artykułu jest wskazanie barier, które utrudniają budowanie tego spójnego obrazu. Wynikają one przede wszystkim ze sprzeczności między dyktatem - adwokatem współczesnej pedagogiki – a uwzględnieniem podmiotowości ucznia i zjednoczenia językowej formy wyrażania tej podmiotowości, a także ze specyficznej funkcji tematu „języka polskiego”, polegającego m.in. na przekazywaniu wzorców kultury, które są wpisane w tradycje i kanony odzwierciedlające androcentryczny kształt kultury.