Tradycja republikańska i jej znaczenie dla współczesnej edukacji obywatelskiej

Abstract

Idea republikanizmu, wywodząc się ze starożytności (m.in. Arystoteles, Cycero), rozwinęła się w nowożytnej filozofii politycznej (m.in. Machiavelli, Rousseau) i jest kontynuowana współcześnie (m.in. Arendt, Skinner, Pettit), nigdy jednak nie stała się dominującym nurtem; republikanizm bywa również traktowany jedynie jako swoista korekta liberalizmu. Najważniejsze składniki tradycji republikańskiej to dążenie do zbudowania silnego państwa, podkreślanie znaczenia dobra wspólnego oraz odpowiedzialność obywateli za kształt republiki. Realizacja idei republikańskich niesie szansę funkcjonowania demokracji substancjalnej, a nie jedynie proceduralnej, tym samym dowartościowując społeczeństwo obywatelskie. Duże znaczenie ma edukacja obywatelska, głównie nastawiona na kształtowanie tzw. „cnót republikańskich”, jak m.in.: poszanowanie prawa, zaangażowanie społeczne, umiejętność debatowania, odwaga głoszenia opinii, honor, pracowitość itp. Edukacja obywatelska najpełniej może być realizowana w sposób nieformalny, poprzez uczestnictwo w różnych instytucjach społeczeństwa obywatelskiego.