Higiena kobiety na terenie ziem polskich w II połowie XIX i w początkach XX wieku w świetle zapatrywań teoretycznych

Abstract

Przedmiotem badań niniejszego artykułu jest próba ukazania zagadnień związanych ze zdrowiem i higieną kobiet w II połowie XIX i początku wieku XX. Odtworzone zostaną wskazówki i porady, zamieszczane na łamach poradników z zakresu zdrowia, higieny i lecznictwa, dotyczące poszczególnych działów higieny kobiety - m.in.: troski o czystość ciała, ubranie, odżywianie, zapobieganie chorobom i ich leczenie, kosmetyka. Analizie poddano ponad 100 poradników z zakresu zdrowia, higieny i lecznictwa, opublikowanych na terenie ziem polskich w badanym okresie, decydowana jednak większość z nich powstała na przełomie XIX i XX, a także w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Nieliczna część publikacji ma charakter czysto teoretyczny i stricte naukowy, w większości są to dzieła o charakterze popularnonaukowym i poradnikowym. Ze względu na specyfikę badań posłużono się metodami charakterystycznymi dla nauk historycznych. Analizując treść poradników z zakresu zdrowia, higieny i lecznictwa adresowanych do niewiast można stwierdzić, iż większość z nich zawierała opis życia kobiety od niemowlęctwa do zupełnej dojrzałości, a nawet starości, podając w przystępny sposób naukowo uzasadnione rady dotyczące pielęgnacji zdrowia w poszczególnych okresach. Źródłem i przyczyną powstawania poradników były często niewłaściwe praktyki higieniczne i błędy kobiet w zakresie pielęgnowania zdrowia. Lekarze i higieniści, krytykując niewłaściwą organizację życia codziennego od względem higienicznym, postulowali jego reformy, dostosowując je do wymagań czasu i idąc z ostępem higieny i nauk medycznych.