Polsko-jugosłowiańskie relacje kulturalne w latach 1945-1948

Abstract

Na rozwój współpracy polsko-jugosłowiańskiej w dziedzinie kultury i sztuki w pierwszych latach powojennych duży wpływ miał rozwój dwustronnych stosunków politycznych. Latem 1945 r. zaczęły się pierwsze kontakty polsko-jugosłowiańskie, głównie na polu gospodarczym. 16 marca 1946 r. podpisano Konwencję o współpracy kulturalnej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Federacyjną Ludową Republiką Jugosławii. Zaprojektowano bogaty plan przedsięwzięć, obejmujący m.in. wymianę artystów, dziennikarzy i naukowców, organizowanie wystaw, tłumaczenia literatury narodowej, projekcje filmowe. W 1946 r. powstały organizacje promujące zbliżenie i współpracę, odgrywające też znaczącą rolę w działalności ruchu słowiańskiego: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Jugosłowiańskiej w Polsce, zaś w Jugosławii – Towarzystwo Przyjaźni Jugosławia – Polska oraz Towarzystwo Współpracy Kulturalnej Chorwacji z Polską. Większość ambitnie zakreślonych planów współpracy dwustronnej nie została jednak zrealizowana. Na przeszkodzie stanęły ówczesne uwarunkowania ekonomiczne, organizacyjne i polityczne. Do połowy 1948 r., tj. do czasu konfliktu titowskiej Jugosławii z państwami bloku sowieckiego, odnotować można było wiele przykładów wymiany kulturalnej, które zaprezentowano w artykule. Do ukazania form współpracy dwustronnej wykorzystano przede wszystkim dokumentację znajdującą się w Archiwum Akt Nowych w Warszawie oraz Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie.