Kiedy rzeczy zamieniają się w słowa

Abstract

W tym tekście wychodzimy od podstawowego założenia, że poprawność polityczna polega na oderwaniu słów od rzeczywistości. Wówczas takie obszary, jak wolność, tolerancja, demokracja stają się pustymi terminami. Słowo oderwane od rzeczy bowiem podlega dowolnej manipulacji. Jest to podstawowa przesłanka złudzenia, które stanowi istotę poprawności politycznej. O ile rzecz (rzeczywistość) jest miejscem, czasem doświadczenia i mocowania się, słowo oderwane od rzeczy może służyć propagandzie i dowolnej interpretacji. Słowa oderwane od rzeczy służą budowaniu ideologii. Mogą budzić lęk społeczny, służyć stygmatyzacji jednostek lub grup społecznych. Oderwanie od rzeczy oraz ideologicznie zdeterminowane znaczenie ułatwiają „znikanie” jednych słów i pojawianie się nowych. Jest to zabieg (pozornie) pewniejszy niż mocowanie się z rzeczywistością. Współczesna hermeneutyka socjologiczna dobrze opisuje zjawiska, wobec których staje „rzecz myśląca”: odczarowanie, narcyzm, krucha tożsamość (czy labilność w jej określaniu), eksperymenty z wolnością, społeczeństwo ryzyka, brak bezpieczeństwa ontologicznego. Omawiane słowa-rzeczy są tłem dla tych kategorii opisowych nowoczesności. Ich szczególne rozumienie, czy też istotna modyfikacja, stanowią kontekst dla rozwijania się kultury zideologizowanej poprawności, w której wedle zapotrzebowania nadaje się odpowiednie znaczenie słowu oderwanemu od rzeczy.