Od tożsamości osobowej po zawodową. Etyczne dylematy badaczy zróżnicowania kulturowego

Abstract

Autor przedstawienia okoliczności występowania u badaczy zróżnicowania kulturowego dylematów związanych z ich funkcjonowaniem na kulturowych pograniczach i w związku z tym koniecznością dokonywania wyborów warunkowanych przez ich tożsamość osobową i zawodową. Pretekstem do podjęcia tego tematu są dla niego doświadczenia ze spotkań z osobami biorącymi udział w projektach badawczych organizacji pozarządowych zajmujących się zagadnieniami integracji w różnych kontekstach. Badacze zjawisk i procesów zachodzących na kulturowych pograniczach zmagają się z dylematami tożsamości, identyfikacji, opinii, postaw i ocen, wynikającymi z zakorzenienia w określonym wzorze kultury. Uczestnicząc w dyskursie publicznym na temat przyczyn i przejawów zróżnicowania kulturowego, zarówno jako osoby prywatne, jak i przedstawiciele instytucji, ryzykują uwikłanie w napięcia, spory, konflikty i ich następstwa, zarówno w płaszczyźnie indywidualnej, grupowej, jak i społecznej. Uwikłanie to dokonuje się zarówno za sprawą publicznych wypowiedzi (np. w podczas konferencji naukowych i w środkach masowego komunikowania), jak i publikacji - zarówno naukowych i publicystycznych. Prowadzi to do pytań o rzetelność naukową badacza, jego dystans wobec skonfliktowanych stron (a w związku z tym o możliwość przeprowadzenia badań naukowych zgodnie z zasadami poprawności metodologicznej i etyki zawodowej), o granice między tożsamością osobową a zawodową badacza, o uświadamianie sobie tych granic i uwzględniania ich konsekwencji na różnych etapach badania naukowego.