Pozycja ustrojowa premiera Wielkiej Brytanii w świetle jego kompetencji i praktyki politycznej

Abstract

Ewolucji brytyjskiego systemu politycznego w kierunku monarchii parlamentarnej towarzyszyło osłabianie roli monarchy przy jednoczesnym wzroście znaczenia premiera, współcześnie tym bardziej pożądanym, że odpowiadającym na powszechną potrzebę identyfikowania państwa z jego przywódcą. Premier Wielkiej Brytanii jako szef egzekutywy stał się więc realnym nabywcą tego miana, nie tylko na skutek wymogów zewnętrznych, ale i w wyniku wewnętrznych zmian w relacjach między organami władzy. Problemem badawczym niniejszego artykułu jest pozycja ustrojowa brytyjskiego premiera w świetle jego kompetencji i praktyki politycznej. W celu jego rozstrzygnięcia stawiam pytania o status Premiera Jej Królewskiej Mości we współczesnym brytyjskim systemie politycznym, jego uprawnienia konstytucyjne oraz ich realizację w praktyce. Wśród badaczy anglosaskich pojawiło się kilka ocen i interpretacji problemu, na które się powołuję – od systemu rządów „premierowskich” do retorycznego „premierowania”. W artykule poddaję je weryfikacji, stawiając hipotezę, że pozycja premiera Wielkiej Brytanii stanowi wypadkową zarówno jego kompetencji ustrojowych, jak i osobistych cech polityka, których umiejętne wykorzystanie przesądza o skuteczności działania urzędu.