Edukacja w zakładzie pracy w perspektywie organizacji uczącej się

Abstract

Edukacja ustawiczna rozumiana jako całożyciowy proces uczenia się stała się niezbędna w przygotowaniu jednostki do funkcjonowania w warunkach gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa uczącego się. Szczególnie intensywnym obszarem edukacji ustawicznej jest praca zawodowa, która jako przestrzeń uczenia się wywiera silny wpływ na proces aktywności edukacyjnej ludzi dorosłych. Coraz wyższe wymagania kwalifikacyjne i kompetencyjne stawiane pracownikom są wynikiem wprowadzania w organizacjach gospodarczych koniecznych zmian związanych z procesami globalizacji, postępu technologicznego oraz społecznego. W związku z tym edukacja staje się najbardziej docenianym elementem polityki personalnej zakładów pracy oraz czynnikiem znacząco wpływającym na ich konkurencyjność i innowacyjność. Zakład pracy jako podstawowa jednostka w systemie gospodarki opartej na wiedzy w coraz większym zakresie staje się strategiczną instytucją edukacji ustawicznej w dążeniu do budowania społeczeństwa uczącego się. Wyzwania związane z rozwojem nowego typu gospodarki i nowego typu społeczeństwa powodują, iż zakłady pracy wkraczają na drogę wielkich przemian. Szczegółowe tendencje w kształtowaniu nowoczesnych przedsiębiorstw zawierają koncepcje zarządzania opierające się na wykorzystaniu wiedzy, a wśród nich szczególnie koncepcja organizacji uczącej się. W świetle jej podstawowych założeń to edukacja umożliwia nieustanne dostosowywanie się do zmian zachodzących w otoczeniu zakładów pracy, w wymiarze ekonomicznym, technicznym, społeczno-kulturowym i polityczno-prawnym. Koncepcja organizacji uczącej się zakłada, iż na rynku może przetrwać tylko taka organizacja, która pomaga swoim pracownikom ulepszać wytwarzane produkty lub świadczone usługi. Organizacja ta tworzy warunki dla rozwoju wszystkich swoich członków, dzięki czemu sama nieustannie się przeobraża i doskonali. W prezentowanej książce podjęto problematykę edukacji w zakładzie pracy w perspektywie organizacji uczącej się. Treści przekazywanego do rąk Czytelnika opracowania obejmują zarówno rozważania teoretyczne, jak i wyniki przeprowadzonych badań empirycznych. Całość została podzielona na pięć części, wzajemnie dopełniających się. Ze względu na interdyscyplinarny charakter problematyki odwoływano się zarówno do dorobku socjologii, w tym socjologii pracy i socjologii organizacji, jak i psychologii, w tym psychologii pracy oraz nauk o zarządzaniu, szczególnie teorii organizacji. Przede wszystkim jednak sięgano do dorobku pedagogiki, w tym takich jej szczegółowych subdyscyplin, jak andragogika i pedagogika pracy. To właśnie w ramach pedagogiki pracy wyróżniono, w okresie jej tworzenia, pedagogikę zakładu pracy, w której edukacja pracowników stanowiła znaczący zakres zainteresowań. W związku z powyższym problematyka ta znalazła swoje odzwierciedlenie w przygotowanej monografii. Opracowano ją w kontekście zachodzącej zmiany społecznej cechującej się nasiloną ekspansją edukacyjną, która niewątpliwie determinuje funkcjonowanie zarówno podmiotów gospodarczych, jak i wszystkich zatrudnionych w nich pracowników. Nawiązując do teorii organizacji, dążono do ukazania edukacji w zakładzie pracy w kontekście rozwijającej się gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa uczącego się. W opracowaniu tym starano się ukazać względnie uniwersalne właściwości, które określając istotę zakładu pracy jako podmiotu działalności ekonomicznej, łączą się również z jego identyfikacją w wymiarze ważnym dla tworzenia wartości pedagogicznych, w tym przede wszystkim wartości edukacyjnych.