Specyfika polskiej recepcji twórczości Johanna Friedricha Herbarta
Streszczenie
Obecność twórczości Jana Fryderyka Herbarta w polskiej myśli pedagogicznej jest wybiórcza i prawie w ogóle
nie są znane jej fundamenty filozoficzne, chociaż jego poglądy pedagogiczne są integralną częścią jego
poglądów filozoficznych. Same poglądy filozoficzne są też nieodłącznym kontekstem odsłaniającym faktyczne
intencje jego poglądów pedagogicznych. Mówiąc o wybiórczej znajomości jego twórczości, wskazać
można co najmniej na dwie specyficznie polskie przyczyny takiego stanu rzeczy. Pierwszy specyficznie polski
powód ma naturę lingwistyczno-translatorską, drugi zaś uznać można za wynik uwarunkowań historycznogeopolitycznych
polskiej pedagogiki, a szerzej polskiej kultury i nauki. Obydwa powody są jednak ściśle ze
sobą powiązane. W ostatnich latach pojawiły się jednak prace badawcze, które podejmują próbę ponownego
odczytania twórczości Herbarta, jak i rewizję recepcji jego twórczości, zarówno w odniesieniu do polskiej, jak
i światowej literatury przedmiotu, stanowiąc tym samym swoistą rehabilitację filozoficznego statusu pedagogiki
Herbarta. Są to naukowe prace Dariusza Stępkowskiego oraz Andrzeja Murzyna. Obie prace przywracają
też filozoficzny status pedagogice Herbarta, a jego samego ukazują jako myśliciela, który jest „filozofem
wśród pedagogów” i „pedagogiem wśród filozofów”.