Symbol jako kategoria dydaktyczna. Hermeneutyczna idea badawcza

Abstract

Celem artykułu jest ukazanie, że symbol jest ważną kategorią dydaktyczną w zakresie kształcenia humanistycznego. Przedstawiono rekapitulacje dociekań teoretycznych oraz kwestie metodologiczne wraz z wynikami badań. W ramach projektu doktorskiego dokonano rekonstrukcji dwóch dróg nadawania znaczeń: hermeneutyczno-ontologicznej i semiotyczno-komunikacyjnej. Oznacza to przyjęcie dwóch odrębnych konstruktów symbolu. Pierwszy ma wymiar ontologiczny i charakteryzuje się pewnym ograniczeniem. To znaczy symbol jest czymś innym niż znak, posiada wewnętrzne znaczenie (wewnętrzne nadznaczenie, oddziałuje sam z siebie). Drugi ma wymiar komunikacyjny i charakteryzuje się atrybucją znaczeń. Badanie symbolu jako kategorii dydaktycznej było realizowane poprzez aranżowanie indywidualnego i grupowego procesu dydaktycznego. Zdecydowano się na aranżację procesów dydaktycznych w formie częściowo standaryzowanych wywiadów indywidualnych (SSI) oraz zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI). Wybór taki jest uzasadniony wyróżnieniem dwóch zasadniczych aspektów rozumienia symbolu, a mianowicie hermeneutyczno-ontologicznego (SSI) oraz semiotyczno-komunikacyjnego (FGI). Zabieg taki pozwolił na analizowanie procesu interpretacji w odmiennych aranżacjach dydaktycznych. Wyznaczono możliwość przejścia od badań hermeneutycznych w rozumieniu nauk humanistycznych do badań o charakterze empirycznym.