Streszczenie
W artykule opisano zależność efektywności kształcenia od czynników subiektywnych i obiektywnych. Zwrócono uwagę na rozbieżność w poglądach odnośnie do predyktorów skuteczności procesu uczenia się–nauczania. Na tle prezentowanych stanowisk omówiono dokładniej jeden z czynników społecznych, który w procesie transformacji systemowej determinował przemiany w oświacie − czynnik polityczny. Na podstawie zgromadzonych danych jakościowych opisano wpływ czynnika politycznego na polski system edukacji, w tym także na efektywność kształcenia w tym systemie.